کد مطلب:46062 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:23

گنجینه پرسمان » فلسفه و منطق

معيارهاي حفاظت فكر از خطا چيست؟

راه تضمين «صحت مضمون» فكر اين است كه يا ماده فكر جزو قضاياي بديهي باشد، يا آن قدر مورد تجزيه و تحليل قرار بگيرد كه سرانجام به قضاياي بديهي كه قضاياي «خود معيار» هستند، برسد، در اين موقع است كه ميتوان به پايههاي چنين فكري اطمينان و اعتماد كرد و از آن به عنوان پلي براي حل مشكلات استفاده كرد.
خلاصه مبادي و مقدمات يا بايد از قضاياي خيلي واضح و روشن باشد و يا به يك واسطه و يا بيشتر، قضاياي بديهي آن را تصديق كند، در غير اين صورت نميتوان به محتواي فكر اعتماد نمود.
فرض كنيد ميدانيم كه زاويه «الف» با زاويه «ب» مساوي است و نيز ميدانيم زاويه «ب» با زاويه «ج» مساوي است ولي هرگز نميدانيم كه زاويه «الف» با زاويه «ج» چه نسبتي دارد هرگاه اين مقدمات روشن را به حكم ديگري به نام قانون «مساوات» كه از قضاياي روشن و مورد تصديق خرد ميباشد، ضميمه كنيم، فوراً نتيجه ميگيريم كه زاويه «الف» با زاويه «ج» مساوي ميباشد، زيرا در اين برهان، مايههاي فكري را يك رشته امور واضح و بديهي يا منتهي به بديهي تشكيل ميدهد، از اين جهت قياس و برهان نتيجه بخش ميباشد.
اگر قضاياي «خود معيار»، تضمين كننده صحت مايههاي فكري است، رعايت قوانين منطقي كه ارسطو آن را پيريزي كرده است، ضامن صحت تنظيم و صورت قياس و برهان است، از اين جهت منطق ارسطو را منطق صوري مينامند، زيرا باز دارنده فكر از اشتباه در صورت فكر است نه ضامن محتواي فكر، اين جاست كه مكتب امكان معرفت صحيح و به اصطلاح، مكتب «جزم» با پيريزي اصولي، حضور خود را در مجامع علمي و فكري به ثبوت رسانيده، و پيوسته نوع فلاسفه، از قبيل سقراط تا عصر حاضر پيرو آن بودهاند هر چند در جهات ديگر با هم اختلاف نظر دارند.

---

: آية الله جعفر سبحاني
شناخت در فلسفة اسلامي